دیگی
دیگی ، یکی از غذاهای سنتی و بومی استان سمنان
دیگی ،غذای عشایری[ویرایش]
یکی از غذاهای سنتی و بومی استان سمنان که بیشتر در بین عشایر به وی‌ژه چوپانان رایج است دیگی نام دارد. دیگی( digi ) مهمترین غذای سنتی چوپانان است. علّت نامگذاری این غذا به دیگی به خاطر این است که حتماً باید در دیگ‌های دَر دارِ مسی که در اصطلاح غلیف محلی نامیده می‌شوند پخته شود. عشایر سنگسری خود را مُبدِعِ دیگی می‌دانند اما این غذا در بین چوپانانِ دیگر طوایف عشایری استان مثلِ چوداری، افتری، پروری، خواروتورانی، الیکایی، چهاردهی وکلاته‌ای غذایی شناخته شده است.
مواد لازم[ویرایش]
برای تهیه دیگی مواد زیر لازم است: برنج، که معمولاً چوپانان ترجیح می‌دهند از برنج لاشه استفاده کنند، آب، گوشتِ چربی دار، روغن دنبه و نمک. در برخی مواقع هم چوپانان چند عدد سیب زمینی، گوجه فرنگی یا چغندر لبویی و مقداری ادویه جات هم به آن اضافه می‌کنند. مقدار مواد یاد شده هم به این صورت است که برای هر پیمانه برنج دو پیمانه آب به آن اضافه می‌کنند.
همزمان گوشت و روغن دنبه را هم به آن می‌افزایند و داخل دیگ می‌ریزند و در زیر آتش مدفون می‌کنند تا پس از چندین ساعت کاملاً پخته شود. افتری‌ها گوشتِ کهَر( kahar) – (بُزِ دو ساله) را بهترین گوشت برای تهیه‌ی دیگی می‌دانند. به طور کلی قسمت‌هایی از بدن دام مثلِ قُلوه گاه و پره‌ها که چربی دارند برای دیگی مناسب هستند.
دیگی معمولاً بعد از صرف شام آماده پخت می‌شود( در اصطلاح انداخته می‌شود) و صبحدم به عنوان صبحانه صرف می‌شود. بنابراین کامل ترین وعده‌ی غذایی چوپانان، صبحانه است که دیگی می‌خورند. چوپانان بر این باور هستند که مزه‌ی دیگی به گوشت آن است. آن‌ها می‌گویند که گوشت دام لاغر برای دیگی مناسب نیست، گوشت باید چربی دار باشد تا زیر غلیف یا همان دیگ مسی دسته دار پر از روغن بشود.
بهترین ظرف برای پخت دیگی، دیگِ مسی دسته دار می‌باشد که در اصطلاح غلیف نام دارد. اندازه‌ی غلیفی که دیگی در آن پخت می‌شود نباید آنقدر کوچک باشد که غذا ته بگیرد و بسوزد و یا آنقدر بزرگ باشد که از کیفیت غذا کاسته شود. ضمن اینکه غلیف نباید نو باشد بلکه باید لایه‌ای از سیاهی روی بدنه آن را فرا گرفته باشد که در واقع نوعی محافظ در برابر حرارت مستقیم و شدید آتش محسوب می‌شود. بنابراین اگر بخواهند دیگی را در غلیف نو بپزند باید از آتش ملایمتری در اطراف آن استفاده کنند. چوپانان بهترین سوخت برای تهیه دیگی را دال dal یا تال tal یا همان کود فشرده‌ی خشک شده‌ی دامی می‌دانند. چون این سوخت یاد شده به آرامی می‌سوزد، دود کمتری دارد و آتش ماندگاری دارد. اما گیاهان و درختچه‌های کویری مثلِ تاغ و کندِر هم برای پخت دیگی مناسب هستند.
چون آتشِ تاغ حرارت زیادی دارد ابتدا مقداری خاک نرم یا خاکستر را روی دیگ می‌ریزند سپس بر روی آن آتش می‌ریزند. این کار باعث می‌شود تا حرارت زیاد آتش تاغ، غذا را نسوزاند. دیگی غذایی بسیار خوشمزه و مقوی می‌باشد. برنج آن آبکشی نمی‌شود، روغن آن طبیعی است و جزء غذاهایی است که به آرامی پخته می‌شود.
منبع[ویرایش]
علیرضا شاه حسینی
